Şehirleri var eden bir ruhtan bahsedilir. Bir de şehirler ruhlarıyla yaşar, derler. Gerçekten de öyledir. Lâkin her şehrin bir ruhu var mıdır, derseniz, yoktur, deriz.
Erzurum, ruhu olan ender şehirlerden biridir. Bu şehre, bu ruhu veren de insanıdır. Bu memleketin taşını, toprağını yıkabilir, yok edebilirsiniz; ama o ruhu asla yok edemezsiniz!
Bunun farkına varmış bir yazar olan ünlü edebiyat tarihçimiz ‘Ahmet Hamdi Tanpınar’, ‘Beş Şehir’ adlı kitabında dört şehri yazarken o şehrin taşını, toprağını, tabiatını öne çıkarmıştır. Üç farklı tarihte geldiği, insanını çok yakından tanıdığı, çok iyi dostlar edindiği Erzurum’u anlatırken ise insanı ön plana çıkarmıştır. O biliyordu, bu memleketten, adam gibi adamlar yetiştiğini de, onun için ‘Beş Şehir’in ‘Erzurum Faslı’nı kaleme alırken bu şehrin insanından söz etmiş; her birisi diğerinden ârif olan insanlarına dikkat çekmiştir.
Erzurum’umuzda, ‘Dümdüz, dosdoğru, eğrisi olmayan, karakteri düzgün, vicdan sahibi, namuslu’ insanlar için kullanılan bir ‘Düz Adam’ tabiri vardır. Bu söz, genellikle otorite sayılan, bulunduğu camiada hal ve hareketleriyle örnek olan insanlar, ‘Adam gibi adamlar’ için kullanılır. Eskiden bu tür insanların isimlerini ve yaptıklarını çokça duyar işitir, kulağımıza küpe edinirdik.
O insanlar, genellikle mahallesinin, şehrinin, bağlı olduğu esnaf kuruluşunun ya da camiasının örnek ve önder şahsiyetleri olurdu. Bunlar ‘haddini bilen’, ‘kendini kaybetmemiş’, ‘alanda satanı, satan da alanı gözeten’ şahsiyetlerdi ve Erzurum’da da bu tür bir ticarî anlayış hâkimdi.
İşte biz, günümüz Erzurum’unda ilim âleminde olsun, ticaret dünyasında olsun, spor camiasında olsun, devlet dairesinde olsun hemen her yerde hep bu ‘Düz Adamları’ arıyor; birçoğunu tanıma şerefine erdiğimiz bizlere örnek teşkil etmiş bu şahsiyetleri rahmetle, minnetle anıyoruz.
Share this content: