Erzurum’da ki çeşme kültürünün devam ettirildiği nadir çeşmelerden biri olan şabahane yada diğer adıyla şafiler çeşmesi asırlar öncesini günümüze taşıyan tarihi eserlerimizden birisidir. Bu çeşme Erzurum’da üzerinde kitabesi ile bize kadar gelebilen en eski Osmanlı eseridir.
Çeşme üzerinde iki kitabe bulunmaktadır. Bunlardan ilki yapımı diğeri ise tamirine ilişkindir. Her iki kitabede Farsça yazılmıştır. Yapımına ilişkin Kitabesi Soldan üçüncü çeşmenin üstünde 56 x 35 cm. ölçülerinde mermer üzerine talik hatla iki satır halinde yazılmıştır bu kitabe günümüz Türkçesine çevrildiğinde şu anlam çıkmaktadır “Bu binayı Hazreti Süleyman Han adına Yakub yaptı. Allah onu rahmetinden mahrum etmesin. Yıl 1556”Çeşmeyi yaptıran Yakub hakkında malumatımız yoktur. Sağdan birinci çeşme üzerinde yer alan 25 x 25 cm. ölçülerinde mermer üzerine talik hatla yazılmış olan kitabeden ise çeşmenin tamir edildiğine dair şu bilgiler yer almaktadır “ Vakfın emini Hafız Feyzullah erğet tarihinde imar ettirmiştir.” (Erğed) kelimesi ebcet hesabına göre H.1205 tarihi çıkmaktadır. Bunda çeşmelerin miladi 1790 yılında tamir edildiğini anlamaktayız
Çeşmemiz Taşmağazalar Caddesinin başında, yer alan Şafiler Camiinin altındadır. Günümüzde altı adeti gelmiştir. İlk yapıldığında 11 adetten oluşan bu çeşme caminin altında tuvalet alanının açılması amacıyla 5 gözü yıkılmıştır günümüzde cami duvarı ile bitişik yan yana altı çeşme yer almaktadır.
Çeşmemiz iki farklı isimle anılmaktadır. Şabakhane ve Şafi Erzurum’un eski Şap imal edilen işyerleri (Şaphane) yakınında bulunduğu için” Şaphane Çeşmeleri”, Şafiler Camiinin altında bulundukları için de “Şafii Çeşmeleri” adlarını alırlar.
Çeşmemiz yüzleri doğuya bakan,kısımları günümüze kadar gelmiş iken kuzeye bakan kısımları yıkılmıştır. çeşmelerimiz muntazam kesme taşlarla inşa edilmiş, sivri kemerli, birbirine bitişik yapılmıştır. Üzerlerinde bir sıra mukarnas yer almaktadır. Çeşmelerin lüleleri pirinçten yapılmıştır. Kilit taşları üzerinde bitki, geometrik ve figürlü süsleme bulunmaktadır.
Halk arasında bu çeşmeden arefe günleri zemzem aktığına dair bir inanış vardır.
Şabakhane çeşmesi mimarisi ve su kalitesi açısından şehrimizde en fazla beğenilen ve tanınan çeşmelerinden bir tanesi olmuştur.
