1924 Pasinler Depremi sonrasını anlatan Anadolu Sigorta reklamı ile birçok Erzurumlunun 1924 yılında olan bu depremden haberi olduğu ve Atatürk’ün ikinci kez bu felaketin izlerini silmek için Erzurum’a geldiğini öğrenmişlerdi. Bu reklamda Atatürk’ün bir Erzurum Köylüsü ile yaptığı duygusal bir görüşme canlandırılmıştı. İstanbul Reklam Ajansı tarafınca hazırlanan bu reklam filminde Gazi Mustafa Kemal rolünde Mustafa Preşeva, köylü rolünde ise Erzurumlu sıradan bir vatandaş olan Sebahattin Bayraktutan oynamıştır. Film çekimleri gerçekten bir depremde yıkılan ve terk edilen Atlıkonak köyünde çekildi.
Bizde bu filmde en çok dikkatleri üzerine çeken köylü rolünde oynayan Sebahattin Bayraktutan ile kısa bir röportaj yaptık. Ama röportaja geçmeden önce 95 yıl öncesinde ne olduğunu hatırlayalım. Bundan 95 yıl önce 13 Eylül 1924 tarihinde yerel saat ile 16. 34’te Pasinler’de meydana gelen 6,8 şiddetindeki deprem ile Erzurum, Pasinler, Köprüköy ve Hınıs, Narman ilçelerinde ağır bir zayiat oluşmuştu. Mercalli şiddet ölçeğine göre en büyük şiddeti ifade eden IX derecesi ile ağır bir yıkıma uğrayan Erzurum’a destek vermek ve yaralarını sarılmasına yardımcı olmak amacıyla Reisi Cumhur Mustafa Kemal eşi Latife Hanımla birlikte 30 Eylül 1924 günü Erzurum’a geldi. Erzurumlular 23 Temmuz Kongresinde bağırlarına bastıkları Mustafa Kemal’i ılıcada karşılamışlardı. Büyük bir kalabalıkla Hükümet Konağının önüne gelindikten sonra kısa bir dinlenmeden sonra, Erzurum’da yeni yapılan caddenin açılış törenine katıldı. Tören yerine gelindiğinde bu caddenin Gazi Kemal Caddesi olarak adlandırılmasına ilişkin gelen teklifi geriye çeviren Mustafa Kemal “ebedi olan ve ebedi kalacak olan Cumhuriyettir” demiştir. Reisi Cumhur Mustafa Kemalin bu arzusuyla caddenin ismi Cumhuriyet Caddesi olmuştur.
Erzurum’da yer sarsıntılarının devam etmesi üzerine vatandaşların korktukları için evlerine girmediklerini görünce onlara örnek olmak amacıyla kendisine tahsis edilen çadırda kalmayarak duvarlarında çatlak olan Hükümet konağında ve Erzurum Lisesinin yatılı pansiyonunda yatmış ve bu halk üzerinde olumlu bir etki yapmıştır. Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemalin bu seyahati esnasında eşi Latife Hanım namervanizadelerin Kasımpaşa mahallesindeki konaklarında misafir kalmıştır. Cumhurbaşkanı 1 Ekim 1924 günü beraberinde Vali, kolordu kumandanı, geziye katılan arkadaşlarıyla birlikte depremde en çok zarar gören mahalle ve köyleri gezmeye çıkmış ve 2 Ekim 1924 günü depremin merkezi olan o zamanki adı Hasankale şimdiki adı Pasinler olan ilçe merkezine geçmiştir. 4 Ekim 1924 günü depremden etkilenen Sarıkamış ve Kars’a geçmek üzere Erzurum’dan ayrılmıştır.
Deprem nedeniyle bölgeye yapmış olduğu ziyarette Mustafa kemal’in doktor sıkıntısını tespit etmiş ve Başbakan İsmet İnönü’ye telgraf çekerek İstanbul’da bulunan sivil ve askeri doktorların bölgeye tayin edilmesini gelmek istemeyenlerim memuriyetine son verilmesini emretmiştir. Atatürk konut sorununun çözümü için almış olduğu kararların hükümet tarafından gecikmeden uygulanması için gereken takibatları yapmış ve konut yapımı için askeri birlikleri görevlendirerek barınak sorununu 40 gün içerisinde çözmüştür.
Share this content: