Ahıska bölgesi, bugünkü Türkiye-Ermenistan sınırının birleştiği yerin Kuzeyinde, ◦Acaristan Özerk Cumhuriyeti’nin doğusunda (Batum) ve Tiflis’in güneyinde Gürcistan sınırları dâhilindedir. Gürcistan Cumhuriyeti içerisinde ülkenin güneybatısında yer alan Ahıska, Ahıska Türklerinin yaşadığı yer olması bakımından tarihi bir kenttir. Gürcistan toprakları içinde 41° 38’ Kuzey enlemleri ile 42° 59’ Doğu boylamları arasında yer alan bu bölge “Mesketya” olarak da adlandırılmaktadır. Ahıska’nın yüz ölçümü 6.260 km’dir. Ahıska, Küçük Kafkas dağlarının Meshet ve Cavahet silsilelerinin arasında yerleşmiştir. Meshet dağları yaklaşık 150 km uzunluğa ve ortalama 2850 metre yüksekliğe sahiptir. Cavahet dağlarının uzunluğu ise yaklaşık 50 km’ye ortalama yüksekliği ise 3300 metredir. Bölge Türkiye Cumhuriyet’inin Ardahan’ın Posof ve Çıldır ilçeleriyle komşudur ve Türkgözü sınır kapısına 15, Ardahan’a 60, Kars’a 115, Tiflis’e 159 km uzaklıktadır (Zeyrek, 2006:9). Ahıska’da 5 ilçe (Ahıska-Akhaltsikhe, Adigön (Adıgeni), Aspindza, Ahilkelek-Akhalkalaki ve Ninotsminda (Bogdanovka) ve 220’den fazla köy bulunmaktadır. Gürcistan’da bu alana Meshetya adı verildiğinden buradaki halka Mesheti Türkleri denilmektedir. Ahıska şehri Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde yer almaktadır. Şehrin nüfusu yaklaşık 17903’tür.
Ahıska’nın en önemli akarsuyu Kür nehridir. Bölgeden geçen diğer nehirler Posof, Xeveşin, Abastuban, Harçam nehirleri Kür nehri ile birleşip, Hazar Denizi’ne dökülür.
AHISKA’NIN İKLİMİ.
Ahıska yerleştiği coğrafi konum tesiri ile ılıman deniz ikliminin etkisine maruz kalır. Bulunduğu iklimden dolayı ocak ayının ortalama sıcaklığı -5-6℃ kimi zamanlarda ise bu sıcaklık -20-26℃ kadar değişe biliyor. Temmuz ayında Ahıska vadisinde yıllık ortalama sıcaklık 20-21℃-dır. Ahıska vadisiyle kıyaslamada Cavaheti bölgesinde daha sert kara iklimi görülür. Genellikle kış ayları çok soğuk, yaz ayları ise daha serin geçer Cavaheti’ de yılın tahmini 4-5 ayı ortalama sıcaklık 10℃ üzerindedir. Ağustos ayının ortalama sıcaklığı 17℃.Bu bölgede kış aylarının ortalama sıcaklığı -8℃dir. Burada da bazı günlerde bu sıcaklık -25-35℃-ye ulaşabiliyor.
Ahıska’da yılın en kurak ve en yağışlı ayı arasındaki yağış miktarı 53 mm dir. Yıl boyunca ortalama sıcaklık yaklaşık 22.9 °C dolaylarında değişim göstermektedir.
Yağış / Yağış (mm) 44 40 38 60 78 91 56 52 52 59 54 56
|
OCAK |
ŞUBAT |
MART |
NİSAN |
MAYIS |
HAZİRAN |
TEMMUZ |
AĞUSTOS |
EYLÜL |
EKİM |
KASIM |
ARALIK |
|
|
ORT. SICAKLIK (OC) |
-4.2 |
-2.3 |
2.3 |
7.9 |
12.7 |
15.7 |
18.6 |
18.7 |
14.7 |
9.5 |
3.7 |
-1.3 |
|
MİN. SICAKLIK (OC) |
-8.6 |
-6.9 |
-2.9 |
1.7 |
6.4 |
9.4 |
12.4 |
12.4 |
8 |
3.4 |
-1.1 |
-5.5 |
|
MAK. SICAKLIK (OC) |
0.3 |
2.3 |
7.5 |
14.1 |
19 |
22.1 |
24.9 |
25.1 |
21.5 |
15.7 |
8.6 |
3 |
|
ORT. SICAKLIK (OF) |
24.4 |
27.9 |
36.1 |
46.2 |
54.9 |
60.3 |
65.5 |
65.7 |
58.5 |
49.1 |
38.7 |
29.7 |
|
MİN. SICAKLIK (OF) |
16.5 |
19.6 |
26.8 |
35.1 |
43.5 |
48.9 |
54.3 |
54.3 |
46.4 |
38.1 |
30.0 |
22.1 |
|
MAK. SICAKLIK (OF) |
32.5 |
36.1 |
45.5 |
57.4 |
66.2 |
71.8 |
76.8 |
77.2 |
70.7 |
60.3 |
47.5 |
37.4 |
|
YAĞIŞ (mm) |
44 |
40 |
38 |
60 |
78 |
91 |
56 |
52 |
52 |
59 |
54 |
56 |
Ahıska ilinde belirgin yağış görülmektedir. En kurak aylarda bile yağış miktarı oldukça fazladır. Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasına göre Dfb olarak adlandırılabilir. Ahıska ilinin yıllık ortalama sıcaklığı 8.0 °C’dir. Yıllık ortalama yağış miktarı: 680 mm. Olarak kabul edilmektedir.
Bölgenin en kurak ayı mart ayıdır. Mart ayında yağış miktarı 38 mm’dir. Yağış miktarının en fazla olduğu ay ise ortalama 91 mm yağış miktarıyla ile haziran ayıdır. 18.7 °C sıcaklıkla Ağustos yılın en sıcak ayıdır. Ocak ayında ortalama sıcaklık -4.2 °C olup yılın en düşük ortalamasıdır.
ABASTUMAN KÖYÜ
İKLİM TABLOSU
|
OCAK |
ŞUBAT |
MART |
NİSAN |
MAYIS |
HAZİRAN |
TEMMUZ |
AĞUSTOS |
EYLÜL |
EKİM |
KASIM |
ARALIK |
|
|
ORT. SICAKLIK (OC) |
-5.2 |
-3.7 |
0.6 |
5.9 |
10.7 |
13.7 |
16.7 |
16.9 |
12.9 |
8,1 |
2,5 |
-2.5 |
|
MİN. SICAKLIK (OC) |
-9.8 |
-8.2 |
-4.6 |
-0.2 |
4.5 |
7.3 |
10.3 |
10.4 |
6 |
1.9 |
-2.3 |
-6.9 |
|
MAK. SICAKLIK (OC) |
-0.6 |
0.8 |
5.8 |
12 |
17 |
20.1 |
23.1 |
23.5 |
19.9 |
14.3 |
7.4 |
1.9 |
|
ORT. SICAKLIK (OF) |
22.6 |
25.3 |
33.11 |
42.6 |
51.3 |
56,7 |
62,1 |
62.4 |
55.2 |
46.6 |
36.5 |
27.5 |
|
MİN. SICAKLIK (OF) |
14.4 |
17.2 |
23.7 |
31.6 |
40.1 |
45.1 |
50.5 |
50.7 |
42.8 |
35.4 |
27.9 |
19.6 |
|
MAK. SICAKLIK (OF) |
30.9 |
33.4 |
42.4 |
53.6 |
62.6 |
68.2 |
73.6 |
74.3 |
67.8 |
57.7 |
45.3 |
35.4 |
|
YAĞIŞ (mm) |
43 |
41 |
36 |
61 |
85 |
103 |
64 |
60 |
56 |
58 |
53 |
56 |
Abastuman’nın iklimi genel olarak ılıman geçmektedir. Abastuman ilinde belirgin yağış görülmektedir. En kurak aylarında bile yağış miktarı oldukça fazla olduğunu söyleye biliriz. Köppen-Geiger’e göre iklim Dfb’dir. Abastuman ilinin yıllık ortalama sıcaklığı 6.4 °C’dir. Yıllık ortalama yağış miktarı: 716 mm’dir. Yılın en kurak ve en yağışlı ayı arasındaki yağış miktarı: 67 mm Yıl boyunca ortalama sıcaklık 22.1 °C dolaylarında değişim göstermektedir. 36 mm yağışla Mart yılın en kurak ayıdır. Ortalama 103 mm yağış miktarıyla en fazla yağış Haziran ayında görülmektedir. 16.9 °C sıcaklıkla Ağustos yılın en sıcak ayıdır. Ocak ayında ortalama sıcaklık -5.2 °C olup yılın en düşük ortalamasıdır. Buradaki tarım ürünleri de iklime uygun olarak yetiştirilen bitkilerdir . Ahıska’nın üzüm bağları meşhurdur .
AHISKA’NIN AKARSULARI
Yukarı ve Orta Kura (Kür) nehri Çıldır dağlarından çıkan derinliği kısmen az çakıllı bir yataktan akar. Ardahan’dan, Ahılkelek yaylasına doğru uzun bir geçitten geçerek ilerler. Ahıska’nın solundan gelen Posof suyunu alır ve biraz sonra Bardom boğazından geçer, Kura ve Riyon havzalarını birbirine kaplayan şimendiferin geçit yeri olan Şuram’ı salonda bırakır. Curi kasabasından geçerek kuzey taraftan Kafkaslardan gelen Arpa çayını alarak Tiflis’e gelir. Buradan sonra Kura nehri bozkırlardan geçerek Azerbaycan’ın Şirvan bölgesine dâhil olur. Diğer önemli akarsularından biride Çoruh nehridir.
Çoruh nehri Türkiye’nin sınırları içinde bulunan Dumlu dağından akmaya başlar. Çoruh nehri Acara sınırına girdikten sonra sağdan Acaris kolunu alır ve buradan sonra, Batum’un güneyinde iki ağızla Karadeniz’e dökülür.
Ahıska toprakları yer yer düz olsa da genellikle engebeli bir yapıya sahiptir. Samshkhe- Javakheti bölgesi genelde Alp çayırları, yüksek dağlar, sık ormanlar, yaylalar, derin ve bereketli vadileri, ovaları ile bilinmektedir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde yapıldığı gibi Ahıska bölgesinde de yaylacılık yapılmaktadır. Bol otlu dağlarında hayvancılıkla uğraşılmıştır. Abastuman gibi doğal güzelliklere ev sahipliği yapmaktadır. Ahıska civarında bulunan linyit yatakları da işletilmektedir. Ahıska ve çevresinde nüfus seyrektir. Zorla yerleştirilenlerin dışında bir nüfus yerleşmesi görülmemiştir.
Yüksek lisans öğrencisi
Feride Nuri
