Aristokratik anlayışa sahip olan Erzurum bir gelenekler şehridir. Bu geleneklerin içerisinde ilim, kültür, yaşam, sanat ve insan ayrı bir anlam kazanır ama ne yazık ki bu gelenekler içerisinde ticari bir gelenek oluşmamıştır. Bu sayımızda gelenekler şehrine yakışan bir mekâna konuk olduk. Temelliler kıraathanesi; tıpkı içinde bulunduğu şehir, Erzurum gibi gelenekleri olan ama Erzurum’un aksine kendi çapında markalaşmış ve kurumsallaşmış bir işletme.
Temelli kıraathanesinde sanat, kültür, edebiyat, ilim ve en önemlisi insanı bulabilirsiniz. Zaten bir yeri farklı kılanda aslında insandır. Kapıdan içeriye girdiğiniz zaman hava bir anda değişiyor. Geleneğin kokusunu alıyorsunuz. Mistik bir hava sizin akciğerlerinize doluyor. Sözün kısası bu kıraathanede Erzurum ruhunu teneffüs ediyorsunuz. Temel Temellinin, oğlu Kıyasettin Temelliyle birlikte 1959 yılında kurduğu ses gazinosu ile Erzurum tarihine ve kültür hayatına giren,1974 yılında Ses Kıraathanesi daha sonra Temelli kıraathanesi adını alan bu nezih mekânın, birçok özelliği var. Bir profesör tarafınca kurulup ve işletilmiş daha sonra nesilden nesille aktarılmış olan bu kıraathanenin kendisi başlı başına bir gelenek olmuş.
Zaten bir yerin, kuralın, yaşam tarzının gelenek haline gelmesi için en az üç nesil el değiştirmesi gerekir derler. Tıpkı bir insanın şehirli sayılabilmesi içinde en az üç neslin doğum, yaşam ve ölüm hikâyesinin o şehirde olması gerektiği gibi. Bu açıdan baktığımız zaman Temelli kıraathanesi aynı zamanda bir şehir mekânı olmuş durumda.
Kurumsallaşmanın en temel kuralı kendine özgü kurallar koyması ve bu kurallar ile halkın içerisine girebilmesidir. Bu açıdan baktığımız zaman Temelli kıraathanesi kendi çapında kurumsallaşmış, nezih bir mekân. Halk ile iletişimi olan bu kıraathanede en üst düzeyde bir siyasetçi ile en alt seviyede bir işçi aynı anda oturabilir. Cebi dolu ağalar beyler geldiği gibi cebinde beş kuruşu olmayan amaleler de gelebilir ve bunlar bir arada oturabilirler. İşte temelli Kıraathanesi bir orkestra gibi birçok unsuru aynı anda barındırıp bunları bir uyum içerisinde buluşturmaktadır. Kültürel bir ortam olan temelli kıraathanesinde şehrin bir diğer geleneği olan müzik ile de baş başa kalabilirsiniz. Temelli kıraathanesinden içeriye girdiğinizde Ahmet Hamdi Tanpınar’ın beş şehrinde anlatmış olduğu Erzurum müzik geleneğini burada yaşıyorsunuz. Bugün temelli kıraathanesi Erzurum şehrinde geleneksel müziğin yuvası olmuş durumdadır.
Bütün bu özelliklerinden olacak ki Temelli Kıraathanesi TRT nin canlı yayınlanan sabah programında tam oniki dakika boyunca kendine yer bulabilmiş. On iki dakika bir sabah programında canlı yayında kendine yer bulmak o kadar kolay değildir. Televizyon yayıncılığı açısından bu bir rekordur.
Temelli kıraathanesini diğer kıraathanelerden ve kahvelerden ayıran en önemli fark ise kendilerine özgü teknikle demlemiş oldukları sabır çayı adını verdikleri çayları. Malum Erzurum çayın çok içildiği bir yer. Erzurumlunun çay içmeden kafasının pası açılmaz derler. Buranın çayı sadece kafanın pasını değil kalbin pasını da siliyor.
