Kışlık Kaban, Palto ve Mont seçimi
Soğuk kış günleri yavaş yavaş kendini göstermeye başladığı bu günlerde kışlık giysi sezonu mağazalarda açılmaya başladı. Bu dönemde özellikle Erzurum gibi ağır kış iklimine sahip şehirlerde bu sezon çok hareketli geçmektedir. Kışlık giysiler içerisinde en önemli yeri ise palto, kaban ve Montlar tutmaktadır. Kat kat giyinmek, eldivensiz beresiz dışarı çıkmamak elbette çok önemli, ancak sağlam ve kaliteli bir kışlık montun, paltonun ya da kabanın yerini başka hiçbir şey tutmuyor elbette.
İyi bir kışlık mont, kaban yada paltonun sıcak tutması, rüzgarı geçirmemesi ve yağışlı havalarda ıslaklığı içinize geçirmemesi gerekiyor. İşte bu özellikleri taşıyan kışlık dış giyim ürünleri seçerken bazı özelliklerine dikkat etmek mecburiyetindeyiz.
İyi bir kışlık dış giyim ürününü yani palto, kaban yada montu seçerken ilk önce bulunduğumuz bölgenin iklim özelliklerini bilmemiz gereklidir. Erzurum için bu özellikleri sayarsak şunlar dikkatimizi çekecektir. Erzurum uzun süreli bir kış geçirmektedir. Nem oranı düşük olduğundan kuru ayaz yapmaktadır. Yılın 50 günü kar yağışı ile geçmekte olup yağan karlar sonbahar kış geçiş dönemi ve kış ilkbahar geçiş döneminde sulu kar veya yağmur ile karışık kar şeklinde yağmaktadır. Eylül, Ekim ve Kasım dönemlerinde zaman zaman yağmur Kasım sonu ile Mart sonuna kadar kar yağışı görülmekte olup, nisan ayından itibaren yağmurlu havalar başlamaktadır. Erzurum yılın birkaç günü dışında şiddetli rüzgar almamaktadır. Eylül sonu gece hava sıcaklığı 0 derece gündüz 10 derece civarında iken Kasım sonunda gece sıcaklığı 0 derecenin altına doğru inmeye başlarken gündüz sıcaklığı 0 derece civarındadır. Tabi Aralık, Ocak ve Şubat aylarında bu sıcaklık dereceleri eksi otuz derecelerin altına kadar inmektedir. Şubat ayından sonra yavaş yavaş tekrar yukarıya doğru çıkmaktadır
Bu şu anlama gelmektedir. Erzurum’da iki türlü kışlık dış giyime ihtiyaç vardır. İlki suya dayanıklı, rüzgar geçirmeyen ve eksi 10 derecelere kadar üşütmeyen diğeri ise tamamen sıcak tutmaya odaklı, kısmen suya dayanıklı eksi 30’lara kadar dayanan palto, mont ve kabanlardır.
İlk önce alacağınız kışlık dış giyimin boyutlarına bir bakalım
Erzurum kışın az yağış ve çok soğuk olan bir iklime sahip olduğu Aralık, Ocak ve Şubat aylarında alacağınız kaban kesinlikle kalça kısımlarını örtebilecek uzunlukta olmalıdır. Bu aylarda kısa mont veya kaban pek tavsiye edilemez. Çünkü bu bölgeden vücudu etkileyen soğuklar başta böbrek ve Hemoroit olmak üzere birçok rahatsızlığa davetiye çıkarabilir. Ancak Eylül, Ekim, Kasım aylarının ilk haftasını kaplayan süreç ile Mart ve Nisan aylarında kısa kaban ve montlar tercih edilebilir.
Erzurum Aralık, Ocak ve Şubat döneminde tercih edilebilecek olan en iyi kışlık dış giyim tercihi aslında paltodur. Tabi bu seçimde boy faktörü de önemlidir. Uzun boylu birisi için palto iyi bir seçim iken kısa boylu birisi için kaban veya mont daha iyi bir seçim olabilir. Palto hem vücudu hem de bacak kısımlarını örtmektedir. Palto modeli seçilirken göğüs kısmını tamamen kapatması tercih edilmelidir. Göğüs kısmı ise yün bir atkı ile kapatılmalıdır. Paltodan sonra ise uzun kaban en iyi tercih edilecek modeldir. Özellikle yün ve kaşmir kumaştan yapılan palto ve kabanlar hem soğuktan korunmak hem de vücutta biriken teri dışarıya çıkarmak dengesi açısından ideal modellerdir. Burada dikkat edilmesi gereken yün ve kaşmir oranı kumaş içerisinde oranı ne kadar artarsa sıcak tutma oranı o kadar artacağıdır. Erzurum gibi iklime sahip olan yerlerde %75 oranının altına indiği zaman yün %65 altına indiğinde ise sizi soğuktan koruyamayacağı gerçeğini bilerek etiketlerin üzerindeki yün ve kaşmir oranına dikkat etmenizde fayda vardır. Yün ve kaşmir kumaşlar sizi resmi ve davet ortamlarda oldukça şık göstereceğini unutmayın. Ancak ıslak kar ve yağmurla karışık karda sizi ıslanmaktan koruyamayacaktır. Dolayısıyla yağışlı havaların fazla olduğu dönemlerde bu kumaş türlerinden yapılan kışlık dış giyimlerden uzak durmakta fayda vardır. Konumuzun bu bölümünde yün ve kaşmir nedir diye kısa bir açıklama yapmak faydalı olacaktır. Yün koyunlardan elde edilen ve yazları kırpılarak elde edilen kalın tüylerden elde edilen kumaştır. Şu anda en çok merinos koyunlarından elde edilen yünler kullanılmaktadır. Kaşmir ise Hindistan da yetişen bir keçi türünden elde edilen tiftik olup sıcak tutma oranı yünden daha fazladır. Her ikisinde de kullanılan kaban ve paltolarda yün ve tiftik oranı ne kadar çok katlıysa sıcak tutma oranı da o kadar artacaktır. Ancak bakımı ve ağırlığı da bir o kadar artacaktır. Başta bu türde olan kumaşlar olmak üzere bütün kumaşlarda D simgesi ile gösterilen Denye veya Denier adı verilen kumaşın kalınlığının kışlık giysi alımında önemli olduğunu asla unutmayın. Koltuk altlarının en az dayanıklı olmasının sebebi burada kullanılan kumaşların D ağırlığının diğer bölgelerde kullanılan kumaşların D ağırlığından daha az olmasıdır Günümüzde tüy dolgulu kabanlar ve montlarda bayağı revaçta olan ürünler arasında yer almaktadırlar. Aslında kaz tüyü kaban ve montlar en yüksek ısı yalıtımını sağlayan ve yine aynı şekilde en hafif olan kaban ve mont dolgu malzemesidir. Bu şekilde dolgulu bir kaban veya mont alınacaksa iki şeye dikkat edilmelidir. Biri göğüs tüy oranı ile sırt tüy oranı diğeri ise fill oranıdır. İlk oranımızda göğüs tüy oranı kaban veya montumuzun rahatlık ve esnekliğini belirler göğüs tüy oranı ne kadar yüksekse o kadar rahat bir kaban yada monta sahip olursunuz ancak esneme payı düşer yani bugün 48 bedensiniz ama yarın 50 beden olduğunuzda onu giyme şansınız azalır. Sırt yada tereği olan tüy oranı artarsa verdiği rahatlık hissi azalacak ancak esneme payı yüksek olacaktır. Yani 48 bedenseniz kilo alıp 52 bedene çıktığınızda bunu rahatlıkla giymeye devam edeceksiniz. Fill oranı ise kazın kaban veya montun santimetre karesine düşen tüy miktarıdır. Bunu bazıları mont ve kabanda kullanılan tüyün ağırlık oranını bazıları ise kullanılan tüyün inceliğini göstermek için kullanıldığını söylese de fill oranı aslında kaban içinde kullanılan tüy oranının sıklığını göstermektedir. Fill oranı yükseldikçe ısı yalıtımı artacaktır. Örnek olarak söylersek 500 Fill sizi eksi 10 derecede üşütmez iken eksi 30 derecede üşütecektir. Ancak 800 fill sizi eksi 30 derecede üşütmezken eksi 10 derecede terletecektir. Erzurum için tüy dolgulu bir ürün seçerken hangi dönemde giyileceğine karar verilmelidir. Kaz tüyü dolgulu bir mont yada kaban ıslandığı anda şekil ve özellik açısından ciddi kayıplar yaşayacaktır. Bunun için su geçirmez özelliğe sahip bir kumaş içerisinde kullanılması faydalı olacaktır. Böylece hem yalıtım dolgusunun vücudunuzun kendi ısısını içeri hapsetme özelliğinden faydalanabilirsiniz hem de dolgu malzemesinin zarar görmesini önleyebilirsiniz. Burada bir hususa daha dikkat çekmek isterim ki kaz tüyü kışlık giysiler oldukça maliyetli olup maliyetine göre ise soğuğa karşı koruma açısından verdiğiniz her parayı son kuruşuna kadar hak etmektedir. Fiyat performans ve şıklık açısından ise yün ve kaşmir ürünler daha avantajlı ürünlerdir.
Kışlık kaban ve mont tercihinizde tercih edebileceğiniz bir diğer alternatif ise sentetik yalıtım malzemeli kaban ve montlardır. Bu giyim malzemelerinin fiyatları çok uygun olmakla birlikte hacim ağırlığı daha fazladır. Şıklık itibariyle hantal ve sportif bir görünüm sergilerler. Bu tür kaban ve montlar yağışlı havalara daha dayanıklı olup, yağışlı havalara da dayanıklıdır. Su ve rüzgar geçirmeyen malzemelerden üretilen bu ürünlerin hava geçirme özelliği diğerlerinden daha az olduğundan maalesef terlemeye daha çok sebep verir.
Erzurum iklimi için bir diğer elverişli kaban ve mont türü ise dışı Gore –Tex ve benzeri su geçirmez malzemeler ile üretilen içi ise swetshirt gibi malzemelerle üretilen ve farklı katlardan oluşan kaban ve montlardır. Bunlarda farklı faaliyetler yapmaya fırsat veren sıcak tutan ve bir o kadar hafif olan giysilerdir.
Burada bir noktaya dikkatleri çekmek isterim. Aralık, Ocak ve Şubat aylarında 01-1000 mm arasında su geçirmezlik özelliği olan kumaşlar Erzurum için yeterlidir. Bu değer aralığında olan kumaşlar yağmura karşı dirençli olsa da uzun süreli bir yağış altında su geçirmezlik garantisi yoktur. Ancak eylül, ekim ve kasım aylarında kesinlik 1000-5000 mm arasında değer içeren kumaşlar tercih edilmelidir. Bu değerler tamamen su geçirmez özelliğe sahip olan kumaşlardır. Ancak kayak sporu için bir mont alacaksanız bu değerin en az 8000 mm olması gereklidir.
Erzurum sanıldığının aksine kışın fazla rüzgar alan bir şehir değildir. Bundan dolayı rüzgar direnci yüksek olan bir kabana yada monta fazla ihtiyacınız şiddetli kış dönemlerinde ihtiyaç duymazsınız. Tabi ki bu dediğimiz şehir merkezi için geçerli ancak tabyalar bölgesine ya da kayak merkezlerine giderseniz rüzgar direnci olan bir kaban yada mont tercih etmeniz daha faydalı olacaktır.
İyi bir kışlık giysinin nefes alabilirliği önemlidir. Bu özellikle terlemeyi önlemek amacıyla dikkat edilmesi gereken bir özelliktir. Burada yukarıdaki bilgilere ek olarak şunu söyleyelim ki nefes alabilirlik oran gram değeri ile ölçülür kayak montları için 25000 gram ile başlayan bu oran normal kaban ve montlarda 15000 -20000 gram arasındadır.
Kışlık kaban veya montlarda kumaş kadar astarda önemlidir. Hem kışın hem se sonbaharda polar astarlı kaban ve montlar tercih edilebilir. Sonbahar mevsiminde polar astar çıkarılırken, kış dönemlerinde takılarak kullanmanız mümkün olur. Fiber dokuma astarlar ise son dönemde revaçta olan bir başka ürün olup özellikle kaban ve paltolarda çok tercih edilmektedir ve polara göre bir çok üstünlüğü vardır.
Şu ana kadar kumaş ve iç dolgu malzemeleri üzerinde bilgi verdik. Yazımızın sonuna geldiğimiz bu bölümde birazda tasarımdan bahsetmek faydalı olacaktır. Kışlık bu dış giyimlerde esneme panelleri rahat hareket etmenizde önemlidir. Unutmayın buzlanma ve yumuşak karlı zeminlerde sizi ayağınızdaki ayakkabı kadar reflekslerinizde kaymadan kaynaklı düşmelere karşı koruyacaktır. Ne kadar rahat hareket ederseniz o kadar az düşme riskiniz vardır.
Göğüs, sırt ve kol altlarında tahliye fermuarları bulunan mont ve kabanlar sıcaklığı hızlı bir şekilde vücudunuza transfer etmesini sağlayacaktır. Sıcaklığı hızlı bir şekilde vücudunuza transfer edebilmesi ve yoğun kar yağışlı ve soğuk havalarda karın ve soğuğun içeri girmesini engellerken terlediğiniz zaman içeride biriken nemi kolayca dışarı atılmasına yardımcı olmak açısından son derecede faydalıdır. Aynı şekilde ayarlamalı manşetler ile kol bölgesinde fermuarların görevini yapabilir.
Kaban ve montlarınızda cep sayısının önemi de düşünemeyeceğiniz kadar fazladır. Cep sayısının fazla olması kaban ve mont tercihlerinde önemlidir. Bunun en önemli sebebi günlük yaşantınızda pantolon, ceket ceplerinde taşıdığınız nesneleri kaban ve montun cebinizde taşıyarak soğuk havalarda sık sık kabanınızı veya montunuzun önünü açarak ceket ceplerinizde taşıdıklarınızı çıkartmak zorunda kalmanızı önlemesidir. Bunun yanı sıra eldiven, bere gibi kışlık giyeceklerinizi kaban ve montunuzun cebine koyabilirsiniz. Burada bir uyarıyı yapmakta fayda var. Kesinlikle kışın özellikle kaygan zeminlerde elinizi ceplerinize koyarak dolaşmayın. Çünkü bir kayma anında elinizi ve kolunuzu hareket ettirerek dengenizi sağlama şansını kaybedersiniz. Araştırmalarda kışın düşmelerinde kaynaklanan bilek ve kol kırılmalarında genelde düşme esnasında eli cebinde olan insanların daha dezavantajlı olduğunu göstermiştir.
Kaban ve montlarınızda kapüşon olması artı bir avantaj sağlayabilir. Böylece baş ve boyun bölgenizi daha sıcak tutabilir. Yağışlı havalarda baş bölgenizi ıslanmaya karşı koruyabilir.
Kışlık palto, kaban ve montlarda tercih edeceğiniz renkler koyu renkli olmalıdır. Bunun sebebi güneş ışıklarını daha çok içeriye çekmeleridir. Uzun süreli kullanım ve moda değişikliklerine karşı klasik olarak kalan renkler; siyah, lacivert ve gri renk tonlarıdır. Marjinal renk tonları genelde tek bir sezonluk iken klasik renk tonları uzun yıllara hitap eder.
Palto, kaban ve mont seçimlerinde vücut tarzınız önemlidir. Uzun boylu iseniz palto ve uzun kaban orta boylu iseniz uzun kaban veya kısa kaban, kısa boylu iseniz kısa kaban veya mont üzerinizde daha şık duracaktır. Aynı şekilde kilolu iseniz geniş ve ayarlamalı kemerli modelleri, zayıfsanız belden oturtmalı modelleri tercih etmelisiniz.
Son olarak takım elbise giymek zorunda iseniz. Kaşmir ve yün kaban ve palto modellerini, sürekli olarak dışarıda kalan birisi iseniz dolgulu bir kaban yada montu seçmeniz daha uygun olacaktır. Kışlık bir dış giyimi seçerken dikkat etmeniz gereken hemen hemen bütün özellikleri yukarıda elimizden geldiği kadar açıkladık. Tercih tamamen sizin bütçeniz, çalışma koşullarınız ve fiziki görümünüze bağlı olarak size aittir.
About The Author
