ERZURUM VE TURİZM

ERZURUM VE TURİZM

ERZURUM’UN DEĞERLENDİRMESİ

Erzurum sahip olduğu birçok değer nedeni ile gerçekte tam bir turizm kentidir. Sahip olduğu tarihi dokusu, kış turizmine olanak sağlayan dağ ve tesisleri bu şehrin turizm kenti olmasına olanak sağlamaktadır.. Ancak şehir turizm adına birçok değere sahip olmasına rağmen hak ettiği ilgiyi görememektedir. Yüksek rakım spor imkânları, kış sporları için var olan tesisleri, sağlık ve kongre turizmi gibi birçok alanda hizmet verebilme imkânlarına sahip olmasına rağmen bu gün ki hali ile yeterli turisti alama- maktadır. Gerekli tanıtım ve devlet teşviklerinin ivedi ve uzun soluklu yapılması, hedefe yönelik çalışmaların hayata geçirilmesi durumunda Erzurum Türkiye’nin vazgeçilmez bir turizm kenti olabilme şansına sahiptir.

Doğu’nun Batı’ya, Batı’nın Doğu’ya açılan kapısı olan Erzurum yaklaşık 7 bin yıllık geçmişiyle boyunca birbirinden farklı devletlerarasında sık sık el değiştirmesiyle kültür ve medeniyet noktasında zengin bir birikime sahip şehirdir. Bunun yanı sıra kurulduğu coğrafya ve yaşadığı iklim itibariyle kendine özgü ayrıcalıkları, güzellikleri ve zorlukları olan bir şehir. Kısacası kültür ve tabiat varlıkları açısından oldukça zengin bir şehir.

Tarih boyunca coğrafyasında savaşların ve muhteşem acıların eksik olmadığı Erzurum’da şehrin kültür ve medeniyet dünyası, demografik yapısı sürekli tahrip olmuş, kabuk değiştirmiştir. Yaşadığı erozyonlar nedeniyle Erzurum bugün toprak altında kalan değerlerinin pek de farkında değildir. Farkında olduğu değerleri de ortaya koymakta yeterli gayreti göstermemiş, birbirini tekrar eden delil ve söylemlerle olduğu yerde kalmış, sosyokültürel ve ekonomik açıdan çağın enstrümanlarını kullanamamış, kendisini ifade etmekte diğer şehirlerin gerisine düşmüştür. Tarih boyunca ekonomik ve kültürel anlamda dünyanın doğusuyla batısını buluşturan İpek Yolu’nun önemli geçiş noktalarından biri olan Erzurum, artık bu özelliğini her alanda katma değere dönüştürmenin çabası içerisindedir.

Erzurum birçok farklı bölgeye şehre sürekli olarak göç veren bir şehirdir. Bu şehrin sosyokültürel yapısı açısından olumsuzluk arz etmesinin yanı sıra büyük bir avantajda getirmektedir. Göç olgusunu dikkate aldığımızda Erzurum’un sadece doğudaki dinamikleriyle kalkınmasını beklemek yanlış olur. Erzurum artık sadece Doğu Anadolu ile sınırlı kalacak bir şehir değildir. Erzurum başta İstanbul, Bursa, Ankara, Antalya ve İzmir olmak üzere yurt içinde ve dışında birçok şehre köprü kurmuş bir şehirdir.

ERZURUM’UN TURİZM POTANSİYELİ

Erzurum’un en büyük turizm potansiyeli aslında yukarıda bahsettiğimiz tarihi ve kültürel geçmişidir. Savaşlarından, tarihi yollarından, süreklilik arz eden kültürel hareketliliği Erzurum’un en önemli kültürel potansiyelidir.

Coğrafyası, ekolojisi, tarihi ve kültürü ile 12 ay boyunca turist alma potansiyeli olan bir ile sahibiz. Kış, yaz, spor, kültür, kongre, sağlık vb. birçok turizm aktivitelerinin çok rahat bir şekilde düzenleyebileceğimiz zengin kaynaklarımız var. Üniversite Olimpiyatları için yapılan birçok tesise sahip olduğumuz bir gerçektir. Şehir merkezine çok yakın kayak merkezlerimiz, kuş cennetlerimiz, zengin ama pazarlayamadığımız dört yüz civarında yemeği olan mutfağımız, hediyelik eşya olarak değerlendirebileceğimiz dokuma ve maden işlemeciliğimiz, sportif alanlarımız var.

Erzurum genelde kış turizm merkezi olarak lanse edilmeye çalışıldığı için bu konudaki potansiyeli ayrı bir başlık altında ele alıp inceleyeceğiz. Burada Erzurum’un diğer turizm potansiyellerine ilişkin birkaç örnek vereceğiz.

• Erzurum Hilalkent semtine yakın büyük bir kuş cenneti ile Palandöken dağlarının arkasında uzanan bir başka kuş cennetine ev sahipliği yapmaktadır.

• Erzurum Narman Peribacaları, Oltu Gökkuşağı tepeleri, Tortum şelalesi, İspir Yedi göller, Tekman Hınıs arası uzanan kanyonlar vb. birçok doğa harikasına sahiptir.

• Erzurum Oltu taşı başta olmak üzere birçok yarı değerli madenle yapılan tespih ve takı, bakır ve gümüş işlemeciliği, ehram, halı ve kilim dokumacılığı ile elde edilebilecek hediyelik eşya potansiyeline sahiptir.

• Erzurum bağrında birçok sahabi ve evliyayı barındırmaktadır.

• Erzurum Pasinler, Ilıca, Köprüköy vb. birçok termal kaynağa sahiptir

• Erzurum çifte minareli medrese, Yakutiye medresesi, kaleler, başta Ulu Cami olmak üzere birçok camiye, hamama ev sahipliği yapmaktadır.

• Erzurum zengin bir mutfağa sahiptir.

• Erzurum Türk ve Rus tarihi açısından önemli birçok savaşa şahit olmuş tabyalara sahiptir.

• Erzurum zengin bir arkeolojik potansiyele sahiptir.

• Erzurum spor ve kongre merkezi olabilecek potansiyele sahiptir

• Erzurum Gelişmiş hastanelere ve üniversitelere sahiptir.

• Erzurum milli mücadele şehridir.

• Erzurum konaklama açısından kamu ve özel tesislere sahiptir.

• Erzurum birbirinden ilginç ve zevkli doğa sporlarına konu olabilecek alanlara sahiptir.

Ve Erzurum harika bir kışa sahiptir…

ERZURUM VE KIŞ TURİZMİ

Erzurum kışın başkenti olarak nitelendirilebilecek bir şehirdir. Kış mevsimi uzun olmakla birlikte kar yağışlı gün sayısının ortalama 50 gün olması nedeniyle güneşli, pırıl pırıl bir havaya sahip olan Erzurum kar kalitesi ile de meşhurdur. Şehir merkezine en yakın kayak tesisleri yine Erzurum dünyanın önde gelen şehirlerinden bir tanesidir. Palandöken dağı her ne kadar kış turizminde ön plana çıkmış olsa da Erzurum Konaklı, Laleli ve Top dağı gibi birçok merkezde kış turizmine hizmet edebilecek noktadadır. Aralık ayının ortalarında başlayıp Mart ayının sonlarına kadar uzanan kayak sezonu dünyada çok az kayak merkezine nasip olmaktadır.

Kış denilince nasıl akla Erzurum geliyorsa Kayak denilince akla Palandöken gelmektedir. Palandöken sahip olduğu kristal kar kalitesi, pistlerin uzunluğu ve her türlü seviyede kayak yapan turiste kayak yapma keyfini yaşatacak pistleri nedeni ile kayak severlerin vazgeçemeyeceği bir dağ olma özelliklerine sahiptir. Toplam 25 adet kayak pisti bulunan Palandöken’de her seviyedeki kayakçı için pist mevcut. Palandöken’deki kayak pistlerinin toplam uzunluğu 28 kilometredir. En uzun pistin uzunluğu ise 12 kilometredir. Kayak merkezinde, saatte 4 bin 500 kişi kapasiteli 5 adet telesiyej, saatte 300 kişi kapasiteli 1 adet teleski, saatte 1800 kişi kapasiteli 2 adet baby lift ve saatte 1500 kişi kapasiteli 1 adet gondol lift bulunuyor. Yaz aylarında dahi çalışan gondol dağın zirvesine kadar çalışıyor. Bu dağı ziyaret edenler sabah gondolla zirveye çıkıp buraları gezip keşfedip akşam şehre inebilirler. Suni karlama çalışmaları da yapılabilen Palandöken dağında aralarında uluslararası üne sahipte olan 5 ve 4 yıldızlı oteller bulunmaktadır. Özellikle Büyükşehir belediyesinin yaptığı yatırımlar ile palandöken şu anda Erzurum insanının ailecek boş zamanlarını geçirebileceği bir spor ve eğlence merkezi haline gelmiştir.

Erzurum’a 25. Dünya Üniversiteler Arası Kış Oyunları sebebiyle birçok tesis yapıldı. Bu kapsamda, 2 adet atlama kulesi, buz hokeyi salonları, Konaklı bölgesine yeni kayak merkezi, 2 adet yeni buz pateni salonu, Curling salonları, 500 kişilik hız pateni salonunun yapılması ile şehir kış turizminin yanı sıra kış sporlarına da ev sahipliği yapabilecek konumda bulunmaktadır.

ERZURUM TURİZMİ NASIL GELİŞİR?

Bu konuda ilk önce bir şehir sisteminin geliştirilmesi ve bu sistem içerisinde bir mekân pazarlama stratejisi geliştirilmelidir. Bunun için şehrimizin kentsel ve sosyal inovasyona ihtiyacı var. Yenilikçi çözümler üretme yöntemi olan inovasyonun kentsel ve sosyal hayata uyarlaması ile kentsel hayata ve çevreye dönük tehdit oluşturan sorunlar başarılı bir şekilde analiz edilerek bu sorunların çözülmesi sağlanır. Böylece kentsel çevre ve kentsel sosyal yapının sürdürülebilir düzeyde devam etmesi sağlanır. Özellikle Erzurum gibi ciddi yapısal sorunlar yaşayan şehirlerde sorunun çıkmasına neden olan tutumlar, algılar, davranışlar ve yöntemler değiştirilir. Sosyal inovasyon insan, toplum ve gezegen için sürdürülebilir bir yaşam sağlamak üzere, var olan toplumsal, kültürel, ekonomik ve çevresel sorunlara yenilikçi çözümler üretmek ve bunları hayata geçirmektir. Toplumsal yenileşme de diyebileceğimiz bu ihtiyaçtan doğmuş şehir sorunlarının çözümüne katkı yapmakla birlikte o sorunun ortaya çıkmasına neden olan tutum, algı, davranış ve yöntemleri de değiştirir. Böylece hem kent hem de kentsel toplum yenilenerek kentsel, kültürel ve ekonomik güç oluşturulur. Olaylara farklı gözlerle bakılır ve süreç yönetiminde etkinlik ve verimlilik sağlanır.

İşte Erzurum’da asıl yapılması gereken nokta burasıdır. İlk önce şehrin sosyal ve kentsel sorunlarının doğru tespit edilmesi, hatalara sebep olan tutum, algı ve davranışların değiştirilmesi gerekmektedir.

Her şeyden önce Erzurum sahipsiz memleket algısının değiştirilmesi ve şehrin sahiplerinin o şehirde yaşayan ve o şehri seven insanların olduğu algısı yerleştirilmelidir.

Şehrin tüm unsurlarının turizm odaklı yaşaması sağlanmalıdır.

Şehrimiz turizmi sadece kayak sporları yapmak için gelen misafirler olarak algılamakta ve odak noktası sadece bu yönde ilerlemektedir. Gerçekte ise 12 ay boyunca turist alan bir şehir olma imkânına sahip bir kentte yaşamakta olduğumuzu bilmemekte ve bu değerleri kullanma yönünde fazla bir çaba harcamamaktayız. Bu algının değiştirilmesi ve Erzurum’un yıl boyunca turizme elverişli bir yer olduğu algısını oluşturulmalıdır

.Avrupa ülkeleri içerisinde ulaşımın en problemsiz ol- duğu kayak merkezi Palandöken’dir. Havalimanından kayak merkezine 10-15 dakikada ulaşmak mümkün olmakla birlikte Erzurum halkı Palandökene ulaşımı zor olarak görmektedir. Bu algının yıkılması için toplu ulaşım araçlarının Palandöken’e seferler düzenlenmelidir.

Turizmin en önemli ihtiyacı olan eğitimli personel sayısı artırılmalı ve bu konuda sadece turizm tesislerinin personelleri kaliteli ve hızlı bir eğitimden geçirilmelidir.

Şehir esnafının turizm konusunda eğitimi sağlanmalı ve turistle iletişim kurma becerisi geliştirilmelidir.

Erzurum halkına turizm gelirlerinin onlara neler sağlayacağının anlatılması gerekmektedir.

Erzurum halkının Erzurum’u tanımaları sağlanmalıdır.

Hava ulaşımı geliştirilmeli, Erzurum hava limanın turizm şehirlerinde bulunan hava limanları ile aynı standartlara gelmesi sağlanmalıdır. Hava yolları ile görüşülüp sefer sayıları ve noktaları artırılmalı, bilet fiyatlarının uygun seviyelere çekilmesi sağlanmalıdır.

Hedef turist kitlesi belirlenmeli ve bu kitlelere dönük tanıtım, pazarlama ve konaklama planları hazırlanıp, projeler geliştirilmeli.

Turizm rekabet analizleri yapılmalı. Bu konuda Erzurum ile rekabet edebilecek olan şehirler tespit edilmeli ve bu şehirlerin neler yaptıkları avantaj ve dezavantajları tespit edilerek rekabet stratejisi belirlenmelidir.

Sosyal medya ve dijital reklam konusunda çalışmalar yapılarak Erzurum’un sanal tanıtımı yapılmalıdır. Gerek sanal gerekse medya tanıtımlarında hedef şehrin turizm özelliklerinin çok iyi ve yoğun tanıtılması olmalıdır.

Sürekli olarak turizm tesislerine yatırım yapılarak tesislerin yenilenmesi ve kapasitelerinin artırılması sağlanmalı

Gastronomi konusunda çalışılmalı konaklama ve yeme içme işletmelerinde yerel mutfağın modern gastronomi teknikleri ile yeniden yorumlanmalıdır.

Şehrin boş zamanının değerlendirilmesine dönük alt yapısı geliştirilmelidir. Özellikle turistlerin eğleneceği sosyal eğlence merkezlerinin açılmasına öncelik verilmelidir.

Yerel hediyelik eşya sektörü geliştirilmelidir.

Turizm merkezi olarak seçilen Palandöken dağının bir yıl boyunca sürekli olarak turizmin hizmetinde olması sağlanmalıdır.

Turizm sektörünün önde gelen firmalarından ve duayen isimlerinden danışmanlık hizmetleri alınmalıdır.

Turizm acenteleri ile anlaşılarak alternatif turizm alanlarına dönük tur paketleri geliştirilmelidir. Şehrimizin kuzey ve güney ilçelerinin turizm potansiyeli yüksek olan alanlar tespit edilerek bu alanlara dönük özel turlar düzenlenmelidir.

ERZURUM’UN ALTERNATİF TURİZM İMKÂNLARI

Doğa sporları: Başta turizm merkezi olarak seçilen Palandöken dağları olmak üzere ilimizin birbirinden kıymetli coğrafik zenginlikleri dağcılık, yürüyüş, bisiklet, yayla, fotoğrafçılık, off road, rafting vb. turizm faaliyetlerine açılmalıdır.

Erzurum ekolojik turizme açılmalıdır. Kuş, kelebek, çiçek gözlemleri gibi birçok turizm aktivitesine uygundur.

Erzurum bir savaş coğrafyasıdır. Çevresinde yirmiden fazla tabya ve onlarca savaş alanı vardır. Bunlar savaş turizmine uygun alanlardır.

Erzurum bir milli mücadele şehridir. Milli mücadelenin başlangıcını oluşturan tarihi bir kongreye ev sahipliği yapmıştır. Bu özelliği turizm açısından önemlidir. Tarihi Erzurum kongresi her yıl canlandırılarak başta bölgesel olmak üzere ulusal ve uluslararası sorunların tartışıldığı siyasi ve bilimsel kongrelerin toplanması sağlanmalıdır.

Erzurum birçok efsaneyi içinde barındıran bir kültüre sahiptir. Sarı Gelin, Köroğlu, Dede korkut gibi halk hikayeleri de katılarak bölgede turizm aktiviteleri düzenlenebilir.

Erzurum’un yedi haftalar denilen döneminde organik ve yöresel ürünlerin tanıtılıp pazarlanmasının yapıldığı etkinlikler düzenlenebilir.

Kar ve kış festivalleri düzenlenebilir.

İnanç turizmine elverişli birçok alanı olan Erzurum sahabiler ve evliyaları ile tanınmaktadır. Hınıs Erence köyünde Peygamberimizin sakası olduğu rivayet edilen, sahabelerden Seyyid Ömer Halil Hazretleri’nin kabri ve bu kabrin altındaki su kaynakları başlı başına bir turizm alanıdır. Yine sahabi olduğu söylenen Abdurrahman Gazi Türbesi gibi birçok alan inanç turizmi için elverişli noktalardır.

SONUÇ

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz ki Erzurum önemli bir coğrafyaya sahip olduğundan bir çok kültürün buluştuğu bir tarihi ve kültürel buluşma noktası olan tarihi bir yol kavşağına sahiptir. Bugün birçok tarihi ve kültürel özelliği bünyesinde barındırmasına neden olan bu özellik aynı zamanda turizm açısından önemli bir şehir olmasını sağlamıştır. Tarihi yol kavşağı özelliğinden dolayı Erzurum’un turizm bölgesini de belirlemiştir. Özellikle Rus ve İranlı turistlerin Erzurum’u seçmeleri Erzurum’un bu özelliğinden kaynaklanmaktadır. Bugünün ulaşım kolaylıkları ve pazarlama tekniklerinin hız ve etkinliğindeki artışlar Erzurum’u daha geniş bir alanda turizm merkezi haline getirilmesi için büyük avantajlar sağlamaktadır. Yapılması gereken tek şey turizm olanaklarının iyi tespit edilerek inovasyon yöntemler kullanılarak şehrin pazarlanmasının ve tanıtılmasının sağlanmasıdır. En önemli nokta Erzurum halkının turizm gelirlerinden faydalanmalarını sağlayarak turizmin öneminin farkına varılmasını sağlamak ve şehrin tüm unsurlarının turizm odaklı hareket etmesini sağlamaktır.                                                                                     

Ömer Yaşar Özgödek