Geçmiş olduğumuz ay içerisinde en çok tartışılan konu Türk Hava Yollarının Erzurum için uygulamış olduğu uçak biletlerine ilişkin fiyat ve sefer sayısına ilişkin politikalarıydı. Ak Parti Diyarbakır Milletvekili, Tarım ve Hayvancılık Eski Bakanı Mehdi Eker’ in Diyarbakır’a yapılan uçak seferlerinin arttırılması için yapmış olduğu girişimlerin olumlu sonuçlanması Erzurum’da bu tartışmaların alevlenmesine neden oldu. Sefer sayısı ve ekonomik sınıfın koltuk sayısının artırılması da Diyarbakır’a düzenlenen hava yolları seferlerinin ucuzlamasına yol açtı. Erzurum Valisi Okay Memiş THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Avcı ile konuya ilişkin görüşmüş olmasına rağmen daha gözle görülür bir gelişme maalesef yaşanmadı.
Uçak biletlerinin ucuz olması ve sefer sayısının artması Erzurum daha doğrusu bir şehir için neden önemlidir. Bunun cevabı bizim hükümetimizin doğrudan imzalamış olduğu Avrupa Kentsel Şartnamesinde belirlenen eşit ve ödenebilir koşullarda ulaşım hakkına sahip olmasında yatmaktadır. Bu hak ile elde edinilmek istenilen amaç insanların; nitelikli, sağlığa uygun bir ulaşım hizmetine eşit olarak ve ödenebilir koşullarda sahip olmalarıdır. Bunun ilk koşulu uluslararası kalitelere uygun ve can güvenliğinin sağlandığı ve korunduğu yolların inşası, alternatif ulaşım sistemlerinin birbirlerini destekleyecek şekilde hizmete sunulmasından geçmektedir. Sadece karayolları değil, havayolları, demiryolları ve deniz yollarında nitelikli araçların ve iyi eğitim almış araç kullanıcılarının idaresi altında güvenilir bir şekilde seyahatin yapılmasını kapsamaktadır. Erzurum’da açılan hava limanı Uluslararası niteliğini ispat etmiş ve AK parti döneminde şehre yapılan en önemli alt yapı yatırımlarından biri olmuştur. Ancak bu önemli yatırımdan Erzurum halkının hak ettiği şekilde faydalanabilmesi için uçak seferlerinin yeterli ve uçak biletlerinin ödenebilir olması gerekmektedir. Doğrudan sefer yapılan şehir sayısının az olması aktarmalı uçuşlarda harcanan zamanı artırırken bir yandan da uçak biletlerinde artan maliyetlere neden olmaktadır. Doğrudan yapılan uçuşların maliyetlerinin bile yüksek olduğu şehrimizde aktarmalı uçak biletleri gittikçe artan bir külfet haline gelmekte buda Erzurumlunun ödenebilir koşullarda ulaşım hakkının ihlal edilmesine yol açmaktadır. Diyarbakır örneğinde olduğu gibi bir başka şehre sergilenen iltimas ise eşit koşullarda ulaşım hakkını ihlal etmektedir.
Konuya ilişkin olarak görüşüne başvurduğumuz seyahat acentesi sahibi Gülnur Demir uçak biletlerinin fiyatının belirlenmesinde birçok etken olduğunu bunun sadece siyasi ve kentsel ayrımcılığa bağlanmaması gerektiğini vurguladı. Gülnur Demir konuya ilişkin şunları söyledi.” Bir uçak bileti aldığınızda sadece havayolu firmasına ödemiş olduğunuz hizmet bedeli değil aynı zamanda hava yolu şirketinin sizin adınıza ödemiş olduğu vergiler, harçlar ve havaalanı işletmesini yapan firmaya ödenen hizmet bedelleri ve uçakta ikram edilen yiyecek ve içecek bedelleri yer almaktadır. Bütün bu ücretlere ek olarak hizmet aldığınız uçuş firmasının hizmet kalitesi ve uçakların büyüklüğü ve buna bağlı olarak bakım masrafları da eklenmektedir. Erzurum’a uçuş hizmetini getiren firmalar ülkenin önde gelen firmaları ve genelde orta büyüklükte yolcu uçakları ile uçuş yapıyorlar. Birde uçak biletinde alınan standart hizmet fiyatlarına da dikkat etmek gerekir. Bagaj, yemek ve koltuk seçimi gibi bu hizmetleri bazı firmalar ek ücretler ile yapabiliyorlar. Buda fiyat karşılaştırmasında aldatmaca olabiliyor. Mesela şehrimize yönelik yapılan seferlerde firmalardan biri hiçbir şekilde gıda servisi yapmazken diğeri ise ek ücret karşılığında servis yapıyor. Erzurum’a gıda servisi yapmayan firma bir başka doğu şehrine yaptığı uçuşta ise servis ikramında bulunabiliyor. Bu sanırım uçuş süresi ile ilgili olacak. Fiyatların başlıca değişim sebebi koltuk sayısı ve ekonomik sınıfa ayrılan koltuk sayısı olabiliyor. Kanaatimce asıl üzerinde durulması gereken nokta burası Erzurum için ayrılan koltuk sayısının diğer şehirlere yapılan seferlerdeki uçuşların koltuk sayısı ile karşılaştırılması lazım ama burada da şehirlerin nüfusları ve koltuk talebi oranına dikkat edilmeli. Uçuş seferlerinin yapıldığı tarihte önemlidir. Erzurum açısından konuşacak olursak kış aylarında kayak sezonunda uçak biletleri nispeten diğer aylara göre pahalı oluyor. Bir de okulların açılış ve kapanış tarihleri ile bayram tatilleri belirleyici oluyor. İstanbul, Ankara, Bursa, İzmir gibi şehirlerde yaz aylarında Erzurum’a muazzam bir talep oluyor. Bundaki temel sebep Erzurumluların genelde bu illere göç etmesi ve bunaltıcı yaz sıcaklıklarının başladığı Haziran ayı sonu ile Eylül ayı başlarında yaz tatillerini Erzurum’da geçirmek istiyorlar. Okurlarınız şunu da unutmasınlar hafta içi koltuk fiyatları çok uygun iken hafta sonu koltuk fiyatları daha yüksek olabilmektedir. Online olarak uçak bileti satan siteler ve acenteların uyguladığı farklı fiyat politikaları da fiyatları etkilemektedir. Bu konuda Erzurum’un biraz şanssız olduğunu düşünüyorum. Özellikle acentalar yüksek işletme maliyetlerini böylece aşağıya çekmeye çalışıyorlar. Erzurum’un batıda birçok yere uzak kalması uçak biletlerine olan talebi etkiliyor. Buda ister istemez uçak fiyatlarını artırmakta. Uçakla rekabet edebilecek alternatif hızlı bir ulaşım aracı, mesela hızlı tren, Erzurum’a gelirse bu konuda biraz ferahlatıcı olabilir. Bana kalırsa Erzurum’da tartışılması ve siyasi baskı yapılması gereken asıl nokta Erzurum’a hızlı trenin ne zaman geleceği olmalı. Fiyatların göreceli yüksek olmasının bir diğer nedeni ise Erzurum’a sefer düzenleyen firmaların azlığı buda rekabet yetersizliğinden dolayı fiyatların yükselmesine yol açıyor. Direk olarak uçuş yapılan merkezlerin azlığı ise maliyeti artıran bir diğer neden. Bu sorunu aşabilmenin en iyi yolu turistik ve iş amacıyla yapılan uçuş sayısını artırmak, böylece farklı merkezlere belirli ve düzenli aralıklara uçuş yapıla bilinir. Bazen havaalanlarının trafik yoğunluğu buradan alınan hizmet bedellerinin artmasına neden oluyor. Erzurum Havalimanı birçok şehrin havaalanından daha fazla bir yoğunluğa sahip, bu da ister istemez havaalanı işletmesine ödenen ücreti artırmaktadır. Buda doğrudan bilet fiyatlarını etkiliyor. Bence uçak fiyatlarına ilişkin tartışmalarda geri kalmışlık ve eziklik duygusundan sıyrılarak bu konulara yoğunlaşmalıyız. Bir şey daha eklemek istiyorum. Uçak biletini gidiş dönüş alırken firmaların uygulamış olduğu kalma süresi politikasına dikkat edilmeli. Çünkü firmalar uçak biletini satarken tek yönlü gidişe daha fazla ücret çıkarırken gidiş gelişte bu ücrette indirim yapıyorlar ve kalma süresi ne kadar uzuyorsa bilet satma stratejilerini daha kolay belirleyebiliyorlar bunun için dönüş süresi en az iki bazı firmalarda ise yedi gün olacak şekilde cezbedici fiyatlar uyguluyorlar. Bu husus uçak firmalarının bazen seyahat acentaları ile yaptıkları gizli anlaşmalardan da kaynaklanabiliyor. Unutmayın ki özel hava yolu firmalarının çoğunun turizm ve konaklama yatırımları da bulunmaktadır. Benim okurlarımıza en büyük önerim uçak biletini en az iki ay öncesinden almaya gayret edin. Süre ne kadar azalırsa uçağın doluluğu artacaktır. Uçuş maliyetini kurtaran firma karını marjinalleştirme peşine gidecektir ve her zaman konfor için daha fazla ödeme yapmaya razı birisi bulunacaktır.”
Bütün bunlara rağmen ortada bir gerçek var ki o da bizim şehir olarak kamuoyu oluşturarak siyasi ve bürokratik baskı mekanizmasını gerektiği gibi devreye sokamamamız. Sivil Toplum Örgütlerinin konuyu sahiplenerek gerektiği gibi dillendirememesi ve yerel medya ile işbirliği halinde kamuoyunu oluşturamaması ve meselenin halka indirilememesi nedeniyle başta yerel siyasiler olmak üzere siyasi çevreye ve dolayısıyla bürokrasi üzerine yönlendirici etkileşimlerde bulunamamaktadır.
Erzurum Kamuoyunda sorun dillendirilirken ”ortada ciddi bir sorun var ama gel gör ki konuya hassasiyet duyan yok.” şeklinde yapılacak yorumlarda asıl bu husus dikkate alınmalıdır diye düşünmekteyiz.
Bugün Erzurumlu vatandaşların kendisine ilettiği şikâyetler üzerine THY yönetimini eleştiren CHP İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal Erzurum milletvekillerinden daha fazla konuyla ilgilenmiş ve sahip çıkmış durumda Tanal, Twitter hesabı üzerinden “THY, Erzurum’a çifte standart mı uyguluyor? Uçak bilet fiyatları fahiş oranda arttı. Ayrıca uçak seferlerinde azalmaya gidildi. Hatanızdan dönün. Erzurum halkının yanındayız. Bu konunun takipçisi olacağız” paylaşımını yaptı.” Buna benzeyen bir paylaşımı maalesef Erzurum milletvekillerinden göremedik. Merkez Parti Yakutiye İlçe Başkanı Faik Çamında belirttiği gibi yaz aylarında Astronomik rakamlara ulaşan uçak fiyatlarının yanı sıra sefer sayısının arttırılmasına yönelik henüz bir sonuca varılamadı.
Bir Erzurumlu olarak şunu ifade etmek isterim ki Erzurum Valisi Okay Memiş ve İstanbul Milletvekili Mahmut Tanal’ın bu girişimlerinden sonra bile makul fiyata inmeyen uçak biletleri sebebiyle ödenebilir koşullarda seyahat edemeyen vatandaşlarımız için. Uçak firmalarının sefer sayısı ve koltuk sayılarını artırarak yada değişik uygulamalar yaparak bilet fiyatlarının aşağıya çekilmesinin sağlanması için parti ayırt etmeksizin tüm milletvekillerimizin ve göreve geldiğinde bu şehirde herkesin huzurlu olması, mutlu yaşaması için yoğun çaba sarf edeceğini her platformda belirten Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Sekmen’in konuya hassasiyet duyarak girişimde bulunmasını bekliyoruz.
Sercan ÇETİN